In 2021 viert Straatverplegers zijn 15-jarig bestaan. Emilie Meessen, mede-oprichtster, en Pierre Ryckmans, arts, maken de balans op van al die jaren waarin ze zich over dakloze personen hebben ontfermd. Hoe hebben ze zich met hun team aan het terreinwerk aangepast en aan wijzigingen in het profiel van hun patiënten? Hoe hebben ze die veranderingen ondergaan en hoe hebben ze geprobeerd de uitdaging van de dakloosheid het hoofd te bieden? Al snel bleek het verschaffen van huisvesting een onmisbare remedie. Hier vertellen ze waarom.

@Pierre-Yves Jortay Photgraphy -Infirmiers de Rue

Hoe is het idee van een afdeling huisvesting” ontstaan?

Emilie: “Oorspronkelijk was het doel van onze organisatie op de dakloze personen toe te gaan en een band met hen te scheppen. Aanvankelijk hadden we ons voorgenomen hun hygiënische en medische hulp te verlenen want daar hadden de meesten grote behoefte aan. In de loop van de jaren hebben we moeten inzien dat we alleen een beperkt aantal personen konden helpen om er zeker van te zijn ze regelmatig te ontmoeten en verzorgen. Al snel bleek dat ze met het herwinnen van hun zelfvertrouwen ook weer vertrouwen in de toekomst kregen. Maar op straat was die toekomst niet voorstelbaar. Op dat ogenblik beseften we dat we de opvolging van onze patiënten moesten uitbreiden en hebben we ons erop toegelegd hen weer aan huisvesting te helpen.”

Pierre: “Aanvankelijk was het vinden van huisvesting voor onze patiënten één van de taken van onze sociale werkers. We keken uit naar alle soorten van huisvesting: rusthuizen, verzorgingscentra, opvanghuizen, individuele woningen, enz. Maar die speurtochten namen bijzonder veel tijd in beslag, wat ons ertoe heeft gebracht het team van terreinwerkers te reorganiseren. In 2011 ontstond de afdeling “huisvesting” in aanvulling op de reeds bestaande afdeling “straat”. Het is dus nu al tien jaar geleden dat we onze eerste patiënt weer een dak boven het hoofd konden geven. Sedertdien bleef het aantal steeds stijgen. Er ontstond een sneeuwbaleffect. Mensen werden gemotiveerd toen ze zagen dat anderen opnieuw een woonst hadden kunnen vinden en zeiden “waarom niet ook ik?” Intussen werden 164 personen opnieuw permanent gehuisvest.”

Welke meerwaarde heeft een woonst voor uw patiënten?

Pierre: “We zijn van mening dat fatsoenlijke huisvesting essentieel is om de dakloosheid uit te bannen. In een woonst kan een persoon weer controle krijgen over zijn/haar leven, zich veilig voelen en zich opnieuw maatschappelijk integreren. Bovendien is het makkelijker om een persoon die een stabiele woonsituatie heeft gevonden, lichamelijk en mentaal bij te staan. We moeten daarom zoveel mogelijk woonoplossingen vinden. Maar daarbij mogen we niet uit het oog verliezen wat de betrokkenen echt nodig hebben. We moeten ons aanpassen aan de vraag. Individuele huisvesting is niet altijd de beste oplossing. Sommige personen voelen zich bijvoorbeeld eerder veilig in een instelling.”

Emilie: « Bovendien heeft de gezondheidscrisis heeft dit jaar nog duidelijker aangetoond hoe belangrijk huisvesting is. Sommige van onze patiënten werden tijdelijk in hotels ondergebracht. De omstandigheden in dit type huisvesting waren veel gunstiger dan in collectieve noodcentra: meer privacy, afzonderlijke badkamers en toiletten, onderdak rondom de klok en niet alleen van 18 tot 8 uur. Het besef brak ook door, vooral bij OCMW-werkers, dat het ook makkelijker is om fatsoenlijk gehuisveste mensen op te volgen en aan hun maatschappelijke integratie te werken. We hopen op deze manier door te kunnen gaan en zoveel mogelijk mensen die in een hotel konden verblijven, opnieuw aan huisvesting te helpen.”

Waarom hebt u zich bij « Housing Firstaangesloten?

Emilie: “Zoals Pierre al zei, konden sommige van onze eerste patiënten in instellingen zoals verpleeghuizen worden opgenomen waardoor ze permanente huisvesting vonden. Maar op een bepaald ogenblik beseften we dat de door ons begeleide mensen niet altijd voor dit soort huisvesting geschikt waren. We hebben ons daarom toegelegd op individuele huisvesting om zo meer mogelijkheden te krijgen om mensen van de straat te halen. In 2012 bestond onze afdeling “huisvesting” één jaar. Er waren toen slechts 3 of 4 personen die een individuele flat of appartement  gekregen hadden. We zijn toen gaan samenwerken met SMES (Santé Mentale et Exclusion Sociale) en hebben een team voor “Housing First” opgezet. In dit project is de onvoorwaardelijke toekenning van een woonst de eerste stap op weg naar herintegratie. Om de personen te helpen om daar permanent gevestigd te blijven, staan vervolgens de teams van “Housing First” in de verschillende organisaties klaar om hen op alle gebieden van het leven te ondersteunen.”

@Infirmiersderue_Straatverplegers

Pierre: “We hebben ook onderzocht of we een gebouw beschikbaar konden stellen naar een model dat we in New York konden bezoeken. Uiteindelijk hebben we dat in Brussel ook kunnen verwezenlijken. Het gebouw omvat meerdere appartementen die voor dakloze personen gereserveerd zijn. Ter aanvulling van dit soort huisvesting richten we nu ook modulaire woningen in.

De visie en de methodologie van de vereniging veranderen in de loop van de tijd voortdurend. En wel zodanig dat we nu stellig kunnen beweren dat de dakloosheid afgeschaft kan worden – iets wat we ons voorheen niet eens konden voorstellen.

© photos P-Y Jortay & R. Parregiani - Infirmiers de rue 2020